انتقال اطلاعات سپاه به وزارت اطلاعات غیر ممکن است/به اطلاعات سپاه کاری نداشته باشید

به گزارش گروه سیاسی ،  حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی ری‌شهری در کتاب خاطرات خود می نویسد:

پس از اخذ رای اعتماد مجلس شورای اسلامی در تاریخ 6/6/1363 حکم انتصاب اینجانب به سمت وزیر اطلاعات از سوی نخست وزیر صادر شد بدین سان تاسیس وزارت اطلاعات آغاز شد.

اکنون من هستم و وزارتخانه ای که در برابر توطئه های پیچیده ی ضد انقلاب داخلی و دشمنان خارجی نه تشکیلات دارد نه نیرو نه اسناد و امکانات مورد نیاز و نه بودجه و در یک جمله وزارتخانه ای که تنها نام دارد و وزیر در برابر کوهی از مشکلات و انتظارات است.

اما طولی نکشید که به فضل خداوند منان این وزارتخانه شکل گرفت و بر توطئه ها فایق آمد و جایگاه مناسبی در اذهان توده ی مردم و نمایندگان آنان و مسئولان نظام به خصوص حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه پیدا کرد.

برای آنکه عنایت حضرت حق جل و علا و تدبیر و تلاش کارگزاران این تشکیلات در نخستین سال های تاسیس آن مشخص شود لازم است پیش از بیان چگونگی شکل گیری آن به مشکلات تاسیس وزارت اطلاعات اشاره کنم.

1- متمرکز کردن نهاد نظامی اطلاعاتی

نخستین مشکل تاسیس وزارت اطلاعات متمرکز کردن نهادهای اطلاعاتی بود پیش از این اشاره کردم که قبل از تاسیس وزارت اطلاعات مشخص نبودن جایگاه قانونی اطلاعات و نیاز مبرم باعث شده بود تا برای تامین امنیت کشور مراکز متعددی مانند سپاه، کمیته ارتش، نخست وزیری، دادستانی، دفتر تحقیقات، دادگاه انقلاب ارتش، کار اطلاعاتی کنند که پس از تاسیس وزارت اطلاعات طبق قانون همه ی نیروها باید اسناد و امکانات خود را تحویل این وزارتخانه می دادند ولی تمکین برای اجرای قانون به ویژه برای برخی از نهادها آسان نبود.

در آن هنگام واحد اطلاعات سپاه از نظر نیروهای کارآمد اسناد و مکان های مورد نیاز بیشترین امکانات را در اختیار داشت و بدین جهت انتقال همه ی آنها به وزارتخانه ی تازه تاسیس برای مسئولان سپاه بسیار سخت بود روزی آقای مرحوم شهید محلاتی که در آن وقت نماینده ی امام در سپاه بود و نیز آقای محمدی عراقی ( جانشین ایشان) به تفصیل درباره ی اینکه انتقال امکانات اطلاعاتی سپاه به وزارت اطلاعات مصلحت نیست و سپاه نمی تواند از آن تمکین نماید با من صحبت کردند همچنین آقای محسن رضایی (فرمانده وقت سپاه) در بیت حضرت امام خمینی در همین زمینه با من صحبت کرد و پیشنهاد نمود که شما به واحد اطلاعات سپاه کاری نداشته باشید چه ضرورتی دارد که این واحد را به وزارت اطلاعات منتقل کنید؟ ما اطلاعات مورد نیاز شما را در اختیارتان قرار می دهیم و ضمنا اشاره کرد که اصولا انتقال اطلاعات سپاه به وزارت اطلاعات غیر ممکن است.

همچنین شبی در یکی از جلسات سران قوا یکی از مسئولان اطلاعات سپاه با استناد به قانون اساسی استدلال می کرد که سپاه باید واحد اطلاعات داشته باشد چون حفظ و حراست از دستاوردهای انقلاب به عهده ی سپاه است.

2- اختلاف تمایلات سیاسی

دومین مشکل تاسیس وزارت اطلاعات اختلاف تمایلات سیاسی نیروهای اطلاعاتی بود هر چند از نظر قانونی شرط کارگزاران وزارت اطلاعات عدم عضویت در احزاب و گروه های سیاسی بود اما نیروهای اطلاعاتی به ویژه آنهایی که کارآیی بیشتری دارند و از هوش سیاسی بالایی برخوردارند از این رو اگر چه عضو رسمی حزبی هم نباشند نمی توانند فاقد تمایلات سیاسی باشند بدین جهت کسانی که در نهادهای مختلف اطلاعاتی کار می کردند تمایلات و سلیقه های سیاسی گوناگون داشتند و همکاری آنان به صورت متمرکز در وزارت اطلاعات ساده نبود.

3- ضعف ابزارهای قانونی

مشکل سوم ضعف یا فقدان ابزارهای قانونی برای کسب اطلاعات بود بدین صورت که بخشی از ابزارهای مورد نیاز مانند احکام تجسس و دستگیری در اختیار قوه قضائیه و بخشی مانند امکان و ابزار بازداشت موقت دراختیار نیروهای مسلح بود.

4- ضعف جایگاه تشکیلاتی

سازمان اطلاعات به منزله ی سلسه اعصاب و چشم و گوش مدیریت نظام است به همین علت به طور طبیعی باید به بالاترین مقام مدیریتی کشور متصل باشد و بر این اساس در همه ی کشورها سازمان های اطلاعاتی زیر نظر مسقتیم بالاترین مقام سیاسی است زیرا رهبری یک نظام بدون اطلاعات یا با سازمانی که در اختیار رهبر نیست و به آن اعتماد لازم را ندارد امکان پذیر نیست.

در جمهوری اسلامی به دلایلی که قبلا اشاره کردم نه تنها تجربه ی سایر کشورها مورد استفاده قرار نگرفت بلکه جایگاه ضعیفی برای تشکیلات اطلاعاتی در نظر گرفته شد و این تشکیلات به صورت وزارتخانه ی طراحی گردید که ابزارهای لازم را برای کسب اطلاعات نداشت طبیعی بود تمرکز اطلاعات در چنین جایگاه ضعیفی تداوم نخواهد یافت.

البته ضرورت جایگاه مناسب برای تشکیلات اطلاعاتی به معنای لزوم باز گذاشتن دست آن برای اقدامات غیر قانونی نیست بلکه اقدامات غیر قانونی در جایگاه ضعیف اطلاعات هم ممکن است اتفاق بیفتد مهم این است که باید ضمن رعایت جایگاه طبیعی سازمان اطلاعاتی برای پیشگیری از اقدامات خود سرانه ی مامورانش تدبیرهای لازم را به عمل آورد.

5- نداشتن امکانات لازم

همه وزارتخانه ها پس از پیروزی انقلاب کار خود را در مکان وزارتخانه های پیشین و با امکانات آنها آغاز کردند اما وزارت اطلاعات هنگام تاسیس فاقد هر گونه امکانات بود تنها جایی که این وزارت در اختیار داشت ساختمان مرکزی سازمان اطلاعات رژیم گذشته بود که به مرکز اسناد تبدیل شده بود و در آن زمان در اختیار حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سیدحمید روحانی قرار داشت و به وزارت اطلاعات تحویل داده شده بود اما در سایر استان ها هیچ امکانی برای شروع کار وجود نداشت البته طبق ماده ی 14 قانون وزارت اطلاعات کلیه ی نهادها وارگان ها موظف بودند در زمینه ی در اختیار قرار دادن نیروی انسانی امکانات و تجربیات اطلاعاتی همکاری های لازم را با وزارت اطلاعات داشته باشند اما مهم این بود که چگونه می توان این امکانات را در شرایط آن روز از آنها گرفت.

6- فعالیت در دو جبهه

وزارت اطلاعات در شرایطی آغاز به کار کرد که سازمان منافقین با هدف نا امن کردن فضای کشور خط ترورهای کور را به شدت دنبال می کرد و بمب گذاری های عوامل بیگانه در مراکز حساس مانند نماز جمعه ی تهران ادامه داشت.

در این شرایط و با وجود مشکلاتی که به آن اشاره شده مسئولان وزارت اطلاعات باید همزمان با تاسیس بنیادی این وزارتخانه و سازماندهی تهیه ی مکان نیرو و امکانات برای آن ها اقدامات پیچیده ای را برای مبارزه با تروریست ها و عوامل بمب گذاری ها انجام می دادند.

فعالیت هم زمان در این دو جبهه کار ساده ای نبود اما به یاری خداوند متعال و تلاش مخلصانه ی سربازان گمنام امام عصر (عج) درهر دو جبهه موفقیت حاصل شد دلایل این توفیق را در قسمت بعدی این فصل ملاحظه خواهید کرد.