حمید حسینی: بسته بودن در اتاق مدیران فضا را برای فساد آماده می‌کند/ محسن رنانی: فرار از مالیات را افتخار می دانیم

: حمید حسینی عضو اتاق بازرگانی با تاکید بر اینکه گاهی اوقات فساد حتی برای بخش خصوصی نیز ممکن است سودآور باشد، گفت: زمانی که در اتاق مدیران بر روی مردم و بخش خصوصی بسته باشد، فضا برای بروز فساد آماده می شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی میزان، عصر روز دوشنبه حمید حسینی و اسدالله عسگراولادی از اعضای اتاق بازرگانی، مهدی کرباسیان رئیس ایمیدرو، محسن رنانی، استاد دانشگاه در نشست علمی کمیسیون اصل 44 اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که در محل این اتاق تحت عنوان «اقتصاد ایران در اسارت دیوان از جرم سفید تا فساد سیاه» برگزار شد، حضور پیدا کردند.

حمید حسینی عضو اتاق بازرگانی ایران در ابتدای نشست گفت: اگر دولت در توسعه اقتصادی کشور صد قدم پیش برود و در همان حال می تواند فضای حضور بخش خصوصی حتی به میزان یک قدم را فراهم کند از نظر ما اقدامی بزرگ در کشور رخ داده است.

وی ادامه داد: تلاش کنیم که بخش خصوصی یک قدم رو به جلو بردارد، بحث بخش خصوصی تا حدودی برای دولت جا افتاده است هر چند ممکن است در کارهای اجرایی با دولت مشکلاتی وجود داشته باشد.

عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه فردی به دنبال فساد و رانت در کشور نیست، اضافه کرد: در کشور ما رشاء و ارتشاع بیشتر به چشم می آید و به عنوان فساد معرفی می شود اما عواملی که رکود کسب و کار و یا انحراف از برنامه ها رخ می دهد چندان در زمره فساد تقسیم بندی نمی شود.

حسینی تصریح کرد: برای مبارزه با فساد باید مشخص کرد چه نوع اقتصاد و الگویی برای مبارزه با فساد موثر است و نقش بخش خصوصی در این موضوع چیست.

بسته بودن در اتاق مدیران فضا را برای بروز فساد بیشتر می کند
وی با بیان اینکه گاهی اوقات فساد برای بخش خصوصی حتی ممکن است سودآور باشد، افزود: زمانی که در اتاق مدیران بر روی مردم و بخش خصوصی بسته است فضا را برای بروز فساد باز می کند. البته روان بودن سیستم اداری در کاهش فساد اقتصادی موثر است.

در ادامه این نشست محسن رنانی کارشناس اقتصادی با اشاره به عنوان سخنرانی اش «اقتصاد ایران در اسارت دیوان» گفت: جنگ تهاجم دشمن بیرونی، خشکسالی دشمن درونی است.

وی ادامه داد: الان برای آب به خارجی ها نیازمند هستیم، یعنی نان یا آب را باید وارد کنیم، بنابراین بخشی از چیدمان ملی را باید تغییر بدهیم و بدون این امر قادر به پیشرفت و پیش بردن اهداف نیستیم.

وی با اشاره فساد و انواع آن از منظر اقتصادی، اضافه کرد: جرم به چهار دسته سفید، زرد، سیاه و خاکستری تقسیم می شود، در حال حاضر تعریف جرم به هر علمی مطابق قانون ممنوع و برای آن کیفر تعیین شده گفته می شود. البته در عمل در کشور ما تعریف جرم این نیست.

رنانی گفت: دسته نخست جرم، جرم سیاه است، این جرایمی است که وقتی حضور دارند فضا زندگی را سیاه و فعالیت، تصمیم گیری و حرکت را متوقف می کنند. مانند قتل، جنگ داخلی، جنگ شهری، سرقت مسلحانه بیشتر جرائم عمد خشونت آمیز مشمول جرم سیاه می شود، طبیعی است که ممکن است جرم سیاه در هر کشوری متفاوت باشد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دسته دوم جرائم، خاکستری است، گفت: حرکت کشور را متوقف نمی کند اما آن را کند می کند، مانند جرائم غیرعمد و قتلی که در رانندگی رخ می دهد، جرائم مالی مانند اختلاس و حرکت اقتصادی را مبهم و کند می کند.

وی ادامه داد: دسته چهارم، جرائم زرد، که معمولاً یقه سفیدها انجام می دهند که همه از جمله مردم عامه، راننده و فعالان اقتصادی و... رخ می دهد، جرائم زرد به نوع دیگری حرکت را کند می کنند، مانند رانت، پولشویی، رشوه و مجموعه اقداماتی که مختص مقامات اداری است که تاثیر بیرونی آن کمتر از دو مورد اولی است.

رنانی گفت: جرائم سفید دسته چهارم است که صفت قانونی جرم ندارد، فعلی است که قانوناً جرم نیست اما پیامدهای مجرمانه را دارد، مانند شکنجه سفید، اثرات این دسته مانند بقیه جرم ها است.
این کارشناس اقتصادی در توضیح این موضوع، افزود: دستگاه های اداری اطلاعاتی که محرمانه نیست باید اطلاع رسانی کنند در صورتی که این اقدام صورت نمی گیرد.

وی ادامه داد: بی ثباتی که در سخنان مقامات دولتی وجود دارد و موجب توقف تصمیم ها می شود، چرا که سرمایه گذار بر اساس قول مقامات و مسوولان برنامه ریزی و سرمایه گذاری می کنند و این بی ثباتی موچب می شود تمام برنامه های فرد مختل شود.

رنانی با بیان اینکه فکر کردن، تصمیم گرفتن مسئولیت آور است، اضافه کرد: بنابراین هر تصمیمی از سوی هر مسئول و فردی اتخاذ می شود، مسئولیت آور است و باید ثباتی در آن وجود داشته باشد.

مجلس در فاز نخست یارانه تخلف سفید مرتکب شد
این کارشناس اقتصادی افزود: در فاز اول هدفمندی یارانه، قرار بود 30 درصد درآمد به بخش خصوصی داده شود اما ندادند، قانونی که برای مجازات دزدان تصویب شده توسط همان مجلسی مصوب شده که سهم 30 درصدی را برای بخش خصوصی تعیین کرده اما با تخلف دولت هیچ برخوردی نشده است بخش خصوصی نیز هیچ اعتراضی به آن نکردند بنابراین این موضوع جرم سفید است اما به نظر بنده جرم خاکستری و غیرقانونی است.

این بخش از جرم در کشور ما خیلی مربه است و از جرم سیاه، خاکستری و زرد گسترده است، این امر فعال اقتصادی را بی ثبات و سرمایه گذار را فرار می دهد.

وی گفت: فساد هر عملی که از دیدگاه دین و عرف اجتماعی منع شده باشد، در واقع رابطه فساد و جرم، عموم و خصوص من وجه هستند، برخی از فسادها جرم هستند و همچنین یکسری جرائم هم فساد نیستند. به عنوان مثال، دزدی، هم جرم است و هم فساد، موردی که جرم است اما فساد نیست مانند تخلف رانندگی.

وی با بیان اینکه فساد چهار نوع دارد، افزود: فساد سفید، فساد فردی، سطح خرد و تصادفی و موردی است و سیستماتیک و سازماندهی شده نیست، خلاف قانون است اما ناهنجاری قانونی نیست.

فساد زرد بر اقتصاد اثر مثبت دارد
وی گفت: فساد زرد، فسادی است که در سطح خرد اتفاق می افتد و به صورت فردی و موردی است اما هم خلاف است و هم ناهنجاری محسوب می شود اما نخبگان آن را ناهنجاری می دانند ولی ممکن است توده ها آن را خلاف ندانند. کنترل آن از طریق عرف و قانون است مانند رشوه. فساد زرد در کشورهایی که سیستم اداری پیچیده دارند اثر مثبت دارد مانند روغنی برای چرخ های اقتصاد است.

رنانی تصریح کرد: فساد خاکستری ناهنجاری و غیرقانونی است، این فساد از طریق قانون و عرف کنترل می شود. این نوع فساد عمومی و سازماندهی شده است که از دید نخبگان و توده ها منفور است. ضمانت اجرا به دلیل گروهی بودن دامنه آن پایین می آید.

وی با بیان اینکه فرار مالیاتی از جنس خاکستری است، اضافه کرد: وام هایی که از طریق کار چاق کنی ها گرفته می شود، در اینجا ضربه به اقتصاد کشور وارد می شود و بسته به ناکارمدی اقتصادی و نظام اداری شدت ضربه آن مشخص می شود.

به گفته رنانی در سایر انواع فساد اگر فرد یا منبع فساد را تغییر دهیم، فساد کنترل می شود اما بدنه عمومی سالم است.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه فساد سیاه، فساد سیستمی است، اضافه کرد: آدم ها هم عوض شود فساد از بین نمی رود و اگر نهاد کنترلی و بازرسی تاسیس شود باز فساد از بین نمی رود و این سازمان بعد از مدتی باید همراهی کند.

رنانی گفت: زمانی که فساد سیستمی می شود آدم های فاسد باید بروند یا همرنگ سیستم شوند و اگر هم بمانند از بین می روند. این فساد از دید نخبگان و توده ها منفور و طرد شده است. این نوع فساد اثر مخرب دارد.

وی تصریح کرد: در کشورهای در حال توسعه، فساد زرد سبب حرکت کارها در نظام اداری می شود، صدور مجوزها رشد و فعالیت های اقتصادی رونق می گیرد زیرا باما زمانی که وارد فساد خاکستری می شویم شدت ضربه آن به اقتصاد بستگی به نظام اقتصادی کشور دارد، در این موضوع هزینه فساد با منابع فساد برابری می کند.

فساد سیاه سرمایه ها را مدفون می کند
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در فساد سیاه سرمایه ها مدفون می شوند گفت: دو دسته از افراد در چنین سیسمی حاضر به سرمایه گذاری هستند افراد سابقه دار و دارای اصلاعات از سیستم یا آدم های تازه کار که در نهایت سرمایه شان نابود می شود.

به گفته او در چنین سیستمی کارآفرینان کنار می روند یا به مدیران فرصت جو تبدیل می شوند و خلق فرصت و کارآفرینی نمی کند در حالی که رشد اقتصادی محصول کارآفرینان است.

رنانی با بیان اینکه قانون گذاری مانند خیابان کشی است، اضافه کرد: زمانی که خیابان کشی زیاد شود، سبب ترافیک و پیچیدگی خواهد شد. اینقدر قوانین متفاوت و متضاد است که دست مجری باز و قادر به اعمال نفوذ است.

بزرگ بودن دولت کیک فساد را بزرگتر می کند
وی با بیان اینکه توسعه وقتی رخ می دهد که حکومت یکپارچه و  واحد باشد و از سوی دیگر نفوذ ناهمگن سبب توجیح فساد می شود، اضافه کرد: بزرگ بودن دولت و داشتن منابع طبیعی سبب ایجاد زمینه های فساد می شود و کیک فساد بزرگ تر خواهد بود. ضمن اینکه دولت رانت جو بیش از 40 درصد از درآمدش را از منابع طبیعی به دست می آید.

وی با اشاره به اینکه رکود و بیکاری تورم هر سه فساد را توسعه می دهد، افزود: پول استاندارد استانداردها است و تمام موارد با استاندارد پول تعریف می شوند و تورم استاندارد پول را تغییر می دهد و به دنبال آن بی اعتمادی در جامعه گسترده می شود و همچنین تورم حسنات اخلاقی را نیز از بین می برد.

ملت ایران از لحاظ تاریخی فرار مالیاتی را افتخار می دانند
وی با اشاره به عادات تاریخی، گفت: ملت ایران به لحاظ تاریخی فرار از مالیات را افتخار می دانند زیرا دولت از نظر تاریخی در ایران غاصبانه بوده است. عادات تاریخی و نظام اطلاعاتی نامتقارن، یعنی دو سمت بازی اطلاعات نابرابر باشد، بازیگران خریدار و فروشنده در مورد کالا، قیمت و مسائل مربوط به بازار نابرابر باشد زمینه بروز فساد را فراهم می کند.

رنانی تصریح کرد: در دوره گذار زمانی، هنگامی که جامعه سنتی به دوره مدرن وارد می شود و هنوز در دوره ای که جامعه مدرن شکل نگرفته ناهنجاری یا بی هنجاری رخ می دهد. دوره گذار جامعه ما طولانی شده است و چهار دوره را در حال سپری کردن هستیم و می توان پایان دوره قاجارها را آغاز ورود به جامعه مدرن بنامیم.

ما هنجارهای مدرن و سنتی را نداریم
وی بیان داشت: گذار دوم، گذار بین نسلی است که با موج جمعیتی در انقلاب روبرو بودیم که اکنون در عرصه مدیریتی ورود پیدا کرده است و جایگزین شدن این نسل به جای نسل قدیم زمانبر است. گذار سوم نیز گذر از اقتصاد صنعتی به سمت اقتصاد بر مبنای اطلاعات است، هنجارها و مبادلات گذشته را بر هم ریخته است و این نوع گذار فسادهای جدید خلق می کند و در این گذار خیلی از فسادهای جدید می تواند رخ دهد.